به گزارش روابط عمومی واحد الکترونیکی، نشست تخصصی الگوی مفهومی تربیت فناورانه به عنوان یکی از پیش‌نشست‌های تخصصی همایش بین‌المللی فرهنگ و تربیت در فضای مجازی و دانشگاه هوشمند در واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد.

کوروش حمیدزاده، عضو هماهنگ کننده قرارگاه تربیت فناورانه درابتدای این نشست بیان کرد: همه گیری کرونا باعث شد که آموزش و پرورش ملزم به استفاده از بستر مجازی شود. بستر شاد بزرگ ترین بستر آموزشی در کشور بود و تعاملی میان اولیا، دانش آموزان و معلمان و تمامی اعضای فعال در حوزه تعلیم و تربیت شکل گرفت. این بستر باعث شد حکمرانی فضای مجازی سازوکار جدی تری پیدا کند. به همین دلیل قرارگاه حکمرانی آموزش و پرورش در تربیت فناورانه در آموزش و پرورش تشکیل شد و افراد صاحب نظر در این حوزه دور هم جمع شدند.

وی افزود: قرارگاه حکمرانی آموزش و پرورش در تربیت فناورانه نقش فناوری های نوین در فضای آموزشی را بررسی می کند. حوزه آموزشی با مسائل مختلفی روبه رو است که فضای مجازی تنها یکی از آنهاست. در همایش فرهنگ و تربیت در فضای مجازی و دانشگاه هوشمند گزارشی از آنچه حاصل تعمق و تفکر قرارگاه در عرصه مدارس و دانشگاه هاست، در این رویداد معرفی می شود. تجربه های عملی منجر به ایجاد الگوی تربیت فناورانه شد. کارهای عملیاتی در این خصوص به شکل مستند آموزش ترکیبی تهیه و منتشر شده است.

در ادامه این نشست علی نصرت، رئیس پژوهشکده علوم شناختی و مدیر اجرایی ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی بیان کرد:  اگر قرار باشد فضای مجازی وارد حوزه آموزش و پرورش شود باید مبانی نظری آن در نظر گرفته شود. این مبانی در برخی مدارس اجرا شده و نمونه سازی انجام شده است. یادگیری عمیق در گروی اصیل بودن یادگیری است. اصیل بودن یادگیری نیز به صورت مستقیم با اصالت در فرایند یادگیری و اصالت یادگیرنده ارتباط دارد. اصالت در فرایند یادگیری به این معناست که وقتی دانش آموزی ریاضی یاد می گیرد، فرایندهای شناختی را طی کند که دانشمند این حوزه طی کرده است.

وی افزود: باتوجه به این که ساحت های علمی متفاوت است، فرایندهای متمایزی وجود دارد. مواجهه مسائل در هر حوزه علمی متفاوت است و هر کدام از این ساحت ها فرایندهای متفاوتی دارند. اصالت یادگیرنده ساحت دیگر و مهمی است و به این معناست که یادگیرنده مسئولیت آموزش و یادگیری خود شود. در ساختار مبانی نظری زبان اتخاذ شد، شبکه است، شبکه پیچیده ای از مفاهیم، ارزش ها، باورها و ارتباطات. تعبیر در مبانی نظری نیز به معنای پدیدار شدن در چیزی یا فعلی است.

رئیس پژوهشکده علوم شناختی اظهار کرد: تئوری یادگیری عصر دیجیتال مبتنی بر شبکه آموزش است و شبکه آموزش را تعریف می کند. فضای مجازی برای نسل Z فضای زندگی و زیست به شمار می رود. دانش در ذهن ما به شکل شبکه رشد می کند و گسترش می یابد اما در یادگیری عصر دیجیتال تعریف دانش تفاوت دارد و به معنای یادگیری همزمان با شکل گیری یا خلف شبکه است. پنج پارادایم آموزشی وجود دارد، مورد اول جعبه سیاه است که یادگیری در آن به این شکل است: خروجی جعبه سیاه ذهن با ورودی معلم تطابق دارد.

مدیر اجرایی ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی تصریح کرد: در پارادایم دوم که شناختی های اولیه نام دارد یادگیری به شکل حافظه بلند مدت صورت می گیرد. مهارت دانش آموز حفظ کردن و مهارت معلم طراحی المان های به خاطر سپاری است. پارادایم سوم سازنده گرایی است و یادگیری در آن به معنای ساختار مفاهیمی است که دانش آموز در حین فرایند آموزش در ذهن خود می سازد. مهارت  دانش آموز ساخت مفاهیم و مهارت معلم تسهیل گری است. پارادایم چهارم پیوند گرایی نام دارد و یادگیری به شک خلق شبک یا تغییر فرم آن است. مهارت دانش آموز پیدا کردن و نگهداری از پیوندهای جدید و مهارت معلم بسترسازی و پیوندسازی است. پارادایم پنجم مبتنی بر اینترنت اشیا است که مقالات کمی در این خصوص وجود دارد اما تحقیقات بسیاری در حال انجام است.

نصرت گفت: یادگیری عمیق در ساحت علوم اعصاب تعریف متفاوتی دارد و زمانی رخ می هد که شبکه سلولی داخل مغز شروع به ارتباط با یکدیگر کنند هر چه تعداد ارتباطات میان سلول های عصبی برقرار شود یادگیری بیشتر است. یادگیری زمانی عمیق می وشد که تعداد ارتباطات موجود میان سلول های عصبی مغز بیشتر و قوی تر شود. این اتفاق چه زمانی رخ می دهد؟ وقتی مغز به یک موضوع توجه ویژه ای داشته باشد، درواقع این امر در فضای هیجانی و اجتماعی اتفاق می افتد.

وی افزود: یادگیری شناختی، هیجانی و اجتماعی نقش مهمی در یادگیری ایفا می کند و تاکنون تحقیقات بسیاری در این خصوص در جهان شده است. فضای مجازی بعد جدیدی به زندگی بشر اضافه کرده که کنترل آن غیرممکن شده است. به همین دلیل به رهبری آموزشی نیاز است. رهبری آموزشی باید درست و اصیل انجام شود. به این معنا که بستری خلق شود که باعث یادگیری مسئله محور دانش آموز شود. هنر معلم این است که بستری خلق کند که دانش آموزان مسئولیت آموزش خود را بپذیرند.

مدیر اجرایی ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی بیان کرد: در رهبری آموزشی سه رکن اصلی وجود دارد که شامل صدا، انتخاب و عامل می شود. صدا یا voice به این معناست که درس با صدای دانش آموز ساخته شود. انتخاب یا choice به معنای این است که دانش آموز هدف، مسیر و گزارش دهی را انتخاب کنند. عامل یا agency به معنای این است که عملیات یادگیری به شکلی باشد که دانش آموز مسئولیت یادگیری خود را بپذیرد..

دکتر نصرت اظهار کرد: در آموزش برای پدیدار کردن به زبان نیاز است و بنابراین به ارتباطات درونی نیاز داریم. وقتی قرار است معنایی پدیدار شود به لغات و ارتباطات نیاز است رسالت اصلی رسانه آموزش به جای مدرسه و معلم نیست. رسانه باید در خلق زبان و فرهنگ یادگیری معلمان و دانش آموزان نقش خود را ایفا کنند.  برای پدیدار شدن معنا باید میل و زبان تفکر ایجاد شود.

 احسان طوفانی نژاد، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دکتری تکنولوژی آموزشی در ادامه این نشست گفت: در کلاس درس ترکیبی از روش ها و تکنیک ها متفاوت استفاده می شود و هنر معلم این است که بداند از کدام روش در چه موقعیتی استفاده کند. در روش های رهبری آموزشی هر چه سن دانش آموز کمتر شود، آموزش سخت تر می شود چراکه دانش زمینه ای کمتر است. الگویی که قرارگاه حکمرانی آموزش و پرورش انجام شده با وضع موجود تفاوت های بسیاری دارد. در حال حاضر مشکل جدی در خصوص استفاده از فناوری در آموزش وجود دارد، فناوری های جدید وارد کلاس درس می شوند اما به درستی استفاده نمی شوند و بعد از مدتی کنار گذاشته می شوند چراکه نگاه مفهومی به این فناوری ها وجود ندارد.

وی افزود: به همین دلیل الگوهای مفهومی معرفی می شوند. بدین ترتیب مشخص می شود که چه استفاده ای از فناوری در آموزش و پرورش می شود. هنر معلم است که از چه فناوری در کلاس درس برای یادگیری بهتر وجود دارد. در سند تحول آموزش و پرورش نیز فناوری جایگزین عامل دیگری نشده است. یکی از چالش هایی که با آن رو به رو هستیم دیجیتالی شدن بازیگران این زیست بوم شامل معلم، دانش آموز، مدیر و... است.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اظهار کرد: در خصوص پیام رسان شاد دو نگاه وجود دارد، نگاه اول این که شاد پیام رسانی برای دوران کرونا بوده و در حال حاضر نیازی به وجود آن نیست. نگاه دوم این است که پیام رسان شاد بزرگ ترین بستری است که زمینه ارتباط میان اعضای زیست بوم آموزش و پرورش را ایجاد کرده است. شاید در حالت ایده آلی نباشد اما بد هم نیست و اگر حمایت نشود، شکست می خورد. از سوی دیگر بعید است که بعد از شاد بستر دیگری با تعداد کاربران شاد بالا بیاید.

وی افزود: اهداف الگوی مفهومی آموزش و پرورش را می توان در شاد اجرا کرد. پیام رسان شاد 11 میلیون کاربر روزانه و 3 میلیون کاربر همزمان وجود دارد. این پیام رسان خدمات ساده و اولیه دانش آموز را می دهد. معلمان نیز می توانند تدریس های خوب خود را به اشتراک بگذارند. سازمان های مهم فرهنگی و آموزشی کشور در شاد فعال هستند. شادبین موتور جستجوی شاد است که تنها در دی ماه 70 میلیون پرسمان در آن انجام شده است. شادبوم نمونه مختصر و اولیه از حمایت آموزش و پرورش از شرکت های خصوصی برای ارائه محتوای آموزشی است. پیام رسان شاد در خرداد که ماه آخر فعالیت آموزشی مدارس است، فعال و زنده است، یعنی دانش آموزان از آن استفاده می کنند.