به گزارش روابط عمومی واحد الکترونیکی، دکتر علیرضا فیض‌بخش معاون آموزشی واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد اسلامی و دبیرکل همایش بین‌المللی فرهنگ و تربیت در فضای مجازی و دانشگاه هوشمند در پیش‌نشست تخصصی ارائه تجارب زیسته مدیران آموزش مجازی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی با تاکید بر ابعاد فرهنگی و تربیتی که ساعت 10 چهارشنبه 10 اسفند ماه در واحد الکترونیکی برگزار شد، بیان کرد: علاقه‌مندان برای شرکت در این همایش بین‌المللی می‌توانند چکیده مقالات خود را تا 15 اسفند ماه به دبیرخانه ارسال کنند، برای ارسال مقالات کامل تا خرداد ماه زمان وجود دارد.

وی افزود: دبیرخانه دائمی همایش ایجاد شده و از این پس به صورت سالانه برگزار می‌شود. امیدواریم با برگزاری این رویداد در راستای پیشبرد اهداف دانشگاه و مدارس در فضای مجازی گام‌های ارزنده‌ای برداشته شود.

در ادامه دکتر رحیم مرادی دبیر نشست ارائه تجارب زیسته مدیران آموزش مجازی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی با تاکید بر ابعاد فرهنگی و تربیتی عضو هیئت علمی گروه تکنولوژی آموزشی دانشگاه اراک اظهار کرد: همایش دبیرکل همایش بین‌المللی فرهنگ و تربیت در فضای مجازی و دانشگاه هوشمند که 20 اسفندماه در سالن مطهری سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی  برگزار می‌شود، به صورت تخصصی به محور تجربه محلی، ملی و جهانی در ابعاد فرهنگی و تربیتی آموزش مجازی و دانشگاه هوشمند پرداخته می‌شود که بحث اصلی این نشست است.

وی اشاره کرد: بنیاد سعدی مسئولیت آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان را برعهده دارد که این امر در زیست بوم فضای مجازی صورت می‌گیرد. این زیست بوم نیز مانند سایر زیست بوم‌ها به پیوست فرهنگی و تربیتی نیاز دارد. در بنیاد سعدی از روش‌هایی مانند میکرولرنینگ برای اجرای مسائل تربیتی و فرهنگی استفاده می‌شود.

دکتر احسان طوفان‌نژاد، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دکتری تکنولوژی آموزشی بیان کرد: ماموریت اصلی ما در بنیاد آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان است. زبان درهم تنیده با فرهنگ است و نمی‌توان گفت کدام بر دیگری مقدم است. یادگیری زبان ابزاری برای معرفی و گسترش فرهنگ به شمار می‌رود. درواقع آموزش زبان نوعی گسترش فرهنگ است. در آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان بحث آموزش مجازی اهمیت والایی دارد چراکه اکثر زبان‌جوها خارج از ایران مستقر هستند. در بحث فرهنگ و تربیت دو رکن زیست بوم و پشتیبانی وجود دارد. برای این که بتوانیم در حوزه‌های فعالیت و اجرایی موثر انجام دهیم باید روی آموزش مجازی سرمایه‌گذاری کنیم و فرهنگ خود را با ابزار زبان گسترش دهیم. از 34 کشور دنیا در دوره مجازی آموزش زبان فارسی شرکت کردند.

وی افزود: در این راه با چالش های بسیاری مواجه شدیم و درنهایت به سامانه هسته مجازی رسیدیم که زیست بوم آموزش و یادگیری زبان فارسی است. بنیاد سعدی تاکنون 4 سامانه یکپارچه طراحی کرده و قرار است تا سال آینده تمام نرم‌افزارهای آموزش مجازی بنیاد نیز یکپارچه شود. پشتیبانی نیاز اصلی و عنصر کلیدی حوزه فرهنگ و تربیت در فضای مجازی است. پشتیبانی ابعاد مختلفی دارد و باید به الگوی نهایی برسیم، در حال پیاده سازی مدل مفهومی این امر هستیم. پشتیبانی به فرهنگی به سه شکل ملی، مذهبی و جغرافیایی صورت می‌گیرد، در تبادلات فرهنگی رنگ‌ها و نمادها مفهوم خاص خود را دارند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دکتری تکنولوژی آموزشی گفت: آداب رفتاری در آموزش مجازی بسیار مهم است و باید به آن توجه ویژه‌ای شود. در بنیاد آداب رفتاری به صورت پیش‌نیاز به شرکت‌کنندگان دوره آموزش زبان فارسی ارائه می‌شود و باید قواعد آن را به صورت کامل رعایت کنند. در آموزش مجازی چالش‌هایی نیز وجود دارد که شامل خستگی در آموزش مجازی، یادگیری و کیفیت آن موازی کاری و اتلاف انرژی و عدم درک و توجه به ارزش‌های افزوده یادگیری الکترونیکی می‌شود.

در ادامه این نشست اسلام ناظمی مدیر آموزش الکترونیکی دانشگاه شهید بهشتی اظهار کرد:  آموزش مجازی در ایران قبل از کرونا بسیار نادر بود، اساتید برای ورود به این حوزه مشکلات زیادی داشتند، با این حال کرونا تبدیل به فرصتی برای استفاده از آموزش مجازی شد و آموزش را به ظاهر زنده نگه داشت. علی رغم تمام تلاش‌ها روی بحث‌های فرهنگی و تربیتی هیچ فعالیتی در این خصوص انجام نشد. ساختار آموزش فضای مجازی به همان روش آموزش حضوری پیش رفت. برخورد با آموزش مجازی تاکنون به شکل ابزاری بوده است.

وی افزود: در آموزش مجازی 5 رکن اصلی وجود دارد، زیرساخت و سامانه‌های تسهیل کننده آموزش مجازی  دو رکن اول هستند که در دوران کرونا سرمایه‌گذاری بالایی روی آنها انجام شده و توسعه یافته است. احساس کمبود در این دو مورد وجود ندارد و دانشگاه‌ها و مدارس سامانه‌های مناسبی دارند. بند دوم و سوم آموزش برای دانشجو و آموزش برای استاد است که تغییری در این خصوص انجام نشده و کلاس‌های مجازی مانند کلاس‌های حضوری  برگزار شد. تعامل در کلاس‌های مجازی کمتر است. در آموزش مجازی روال و منطق کاملا متفاوت با حضوری داد. آموزش در فضای مجاز باید مشارکتی و تعاملی باشد و طوری که خلاقیت دانشجو شکوفا شود.

مدیر آموزش الکترونیکی دانشگاه شهید بهشتی اشاره کرد: رکن پنجم محتواست، مفاهیم و مطالب در آموزش مجازی باید در قالب تعاملی و انگیزشی ارائه دهیم تا دانشجو با محتوا تعامل داشته باشد. در خصوص سه رکن آخر هیچ کاری چه در دوران کرونا و چه پس از آن انجام نشده است. شیوه تربیتی و فرهنگی که پیش از کرونا در مدارس و دانشگاه ها وجود داشت، وارد مجازی شده  که این امر نیاز به بازطراحی دارد.

امیر مثنوی مدیر آموزش الکترونیکی دانشگاه شهید چمران در ادامه این نشت گفت: در دوران کرونا به به دستاوردهایی رسیدیم که در شرایط عادی صورت نمی‌گرفت، برای مثال  شروع به کار کارگاه‌هایی برای عموم مردم که جنبه فرهنگی و تربیتی داشت و بازخورد خوبی نیز از مردم گرفتیم. برگزاری این کارگاه‌ها با شناسایی نیازهای جامعه صورت می‌گیرد و دیوار میان دانشگاه و فضای مجازی را حداقل به صورت مجازی از بین ببریم. از بهار 99 تا تاکنون 40 کارگاه برگزار شده است. در نیم سال اول 1400 با خانواده های دانشجویان ارتباط گرفتیم و دغدغه های آنها را شنیدیم که در این امر در تحصیل حضوری به ندرت رخ می‌دهد.

وی افزود: یکی از دستاوردهای آموزش مجازی برای ما ارائه محتوای آموزشی پشتیبان بود که باعث درک بهتر دانشجویان شد. تا قبل از کرونا فضای مجازی طرفداران زیادی نداشت اما حالا همکاران و دانشجویان بسیاری درخواست ارائه کلاس‌ها را به صورت مجازی می‌دهند. با این حال کرونا باعث افزایش احساس سرخوردگی میان دانشجویان و اساتید هم شد چراکه هیچ گونه آمادگی برای ورود به فضای مجازی نداشتیم. اساتید به خوبی نتوانستند تدریس کنند و دانشجویان نیز به خوبی نتوانستند یاد بگیرند. از بین بردن این احساس منفی میان دانشگاهیان چالش بزرگی بود.

مدیر آموزش الکترونیکی دانشگاه شهید چمران اظهار کرد: یکی دیگر از جنبه های منفی دوران کرونا این بود که دانشجویان با  روحیه راحت گرفتن و به طنز گرفتن هر چیزی شروع به تحصیل کردند. این روحیه اغلب وقتی دانشجو از دبیرستان وارد دانشگاه می‌شود تعدیل می‌شود اما در دوران کرونا بیشتر شد. این چالش‌ها فرهنگ گفتاری و نوشتاری ما را تهدید می کند و به دلیل عدم آشنایی با فرهنگ های مختلف تشدید می‌شود و حتی می‌تواند به مشکلات بزرگ‌تری بیانجامد. در دانشگاه دانشجو با چند فرهنگ مواجه می‌شود و احترام به زبان، گویش، زنگ، نژاد و... مختلف را یاد می‌گیرد. این چالش با حضوری شدن دانشگاه‌ها تا قسمتی بهبود یافت.

مرادی دبیر نشست ارائه تجارب زیسته مدیران آموزش مجازی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی ادامه داد: مرکز آموزش های مجازی دانشگاهیان یکی از بزرگ ترین مراکز آموزش مجازی است. آموزش حضوری به نسل Z جوابگو نیست، نسلی که فناوری محور است و آموزش پذیری متفاوتی دارد. بنابراین باید فناوری در آموزش به عنوان غنی ساز استفاده شود. 98 درصد از نسل Z حداقل در یکی از شبکه های اجتماعی فعالیت می‌کنند بنابراین نیاز به تغییرات اساسی در زیست بوم آموزش است. مرکز آموزش های مجازی دانشگاهیان دروس بسیاری در محورهای فرهنگی و تربیتی و دروس مهارتی برگزار می‌کند. پژوهش و طراحی آموزشی با سوژه یابی و نیازسنجی انجام می‌شود. تولید محتوا نیز با رویکرد بازی سازی صورت می‌گیرد.

مرتضی فاضلی مدیر نشست ارائه تجارب زیسته مدیران آموزش مجازی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی گفت: مخاطب مرکز آموزش های مجازی دانشگاهیان تمامی دانشجویان و اساتید سراسر کشور هستند و آموزش کارکنان دانشگاه های سراسر کشور نیز از دیگر مسئولیت های ماست. تاکنون به 3 میلیون کاربر خدمات آموزشی ارائه داده‌ایم. یک پلتفرم کاملا بومی نیز طراحی و تولید شده که در مرحله آخر تست قرار دارد. به واسطه کثرت مخاطب ناگریز از محتوای پشتیبان استفاده می‌کنیم، این محتوا طراحی و فراوری شده است. مخاطبان نیز به صورت 7/24 به محتوای آموزشی دسترسی دارند. این امر باعث ایجاد عدالت آموزشی به خصوص در دوران کرونا شده است.

وی افزود: تحول در محتوای آموزشی به خوبی در آموزش مجازی انجام شده اما در آموزش فیزیکی هنوز جای کار دارد. نگاه ابزاری به آموزش مجازی وجود دارد که آسیب‌های بسیاری وارد می‌کند. باید به آموزش مجازی به عنوان بسته کامل آموزشی نگاه شود. باید به تکامل الگوهای آموزش مجازی پرداخته شود. در دنیا آموزش مجازی جایگزین آموزش حضوری نشده بلکه ترکیبی از این دو متناسب به نیاز رشته تحصیلی به دانشجو ارائه می‌شود.

ناظمی مدیر آموزش الکترونیکی دانشگاه شهید بهشتی در ادامه این نشست اظهار کرد: اثرات تربیتی و فرهنگی به صورت انبوه به سطح جامعه یا در سطح کلاسیک به دانشگاه ارائه می‌شود که نگاه در این دو رویکرد متفاوت است. در آموزش مجازی باید تعامل متداول و خلاقانه وجود داشته باشد تا یادگیری بهتر انجام شود. دانشجو محتوای مناسب را مطالعه کند و در کلاس درس شرکت کند و به سوی خلاقیت پیش برود.

وی افزود: فرهنگ نسل Z و نوع برخورد با آنها باید متفاوت باشد. در دوره‌های دانشگاهی باید محتوای استاندارد تعاملی وجود داشته باشد. شیوه‌های آموزشی در فضای مجازی باید تغییر کند. در این خصوص نیاز به دستورالعمل هایی از سازمان های بالادستی داریم و وزارات علوم باید به الگوی جامع و کاملی برای آموزشی مجازی برسد.